Εδώ και τριάντα περίπου χρόνια στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών υλοποιείται το πρόγραμμα της «Ιστορίας των οικισμών της Ελλάδας 15ος-20ός αιώνας», το οποίο ίδρυσε ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος με αρχικούς συνεργάτες τους ερευνητές Χριστίνα Αγριαντώνη, Κατερίνα Γαρδίκα, Λεωνίδα Καλλιβρετάκη και Μαρία Χριστίνα Χατζηϊωάννου. Ένα από τα πρώτα προβλήματα με το οποίο βρέθηκαν αντιμέτωποι οι ερευνητές ήταν το πρόβλημα της δυσκολίας ταύτισης των οικισμών, εξαιτίας των αθρόων μετονομασιών που είχε πραγματοποιήσει το ελληνικό κράτος.

Ο Λ. Καλλιβρετάκης και η Κ. Γαρδίκα με την έλευση των πρώτων υπολογιστών στο ΕΙΕ δημιούργησαν μία βάση δεδομένων, η οποία παρέμεινε ένα ανολοκλήρωτο εργαλείο εσωτερικής χρήσης μέχρι το 2008, όταν και υλοποιήθηκε η δημιουργία της ψηφιακής εφαρμογής «Μετονομασίες των οικισμών στην Ελλάδα», η οποία συμπεριλήφθηκε στην ψηφιακή πλατφόρμα Πανδέκτης .

Στην εφαρμογή αυτή, με τη συμμετοχή και των Κατερίνας Δέδε, Δημήτρη Δημητρόπουλου και Ελένης Κυραμαργιού, συγκεντρώθηκαν οι μετονομασίες οικισμών που έγιναν με επίσημες πράξεις την περίοδο 1913-1997, αποτελώντας την πρώτη συστηματική προσπάθεια εντοπισμού και καταγραφής των μετονομασιών των οικισμών της Ελλάδας.

Το ερευνητικό πρόγραμμα «Καινούρια Ονόματα – Καινούριος Χάρτης: Ζητήματα μετονομασιών των οικισμών της Ελλάδας 1831-2011» που υλοποιήθηκε την περίοδο 2018-2019 από τους Ελένη Κυραμαργιού, Γιάννη Παπακονδύλη και Francesco Scalora και επιστημονικό υπεύθυνο τον Δημήτρη Δημητρόπουλο και χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση 2014-2020» επέτρεψε την ολοκλήρωση της υπάρχουσας βάσης των μετονομασιών για την περίοδο από το 1831 έως το 2011, όπως και τη συστηματική έρευνα γύρω από το ρόλο και τη σημασία των μετονομασιών των τοπωνυμίων στη διαδικασία συγκρότησης και ομογενοποίησης του εθνικού κράτους.