ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Η ψηφιακή εφαρμογή «Μετονομασίες, 19ος – 21ος αιώνας» υλοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του ερευνητικού προγράμματος «Καινούρια Ονόματα – Καινούριος Χάρτης: Ζητήματα μετονομασιών των οικισμών της Ελλάδας 1831-2011», που εκπονήθηκε στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών την περίοδο 2018-2019. Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση 2014-2020». Η εφαρμογή αξιοποιεί και συμπληρώνει την προγενέστερη εργασία του ΙΙΕ/ΕΙΕ, για τις μετονομασίες οικισμών από το 1913 μέχρι το 1997, που είναι διαθέσιμη στην ψηφιακή πλατφόρμα Πανδέκτης , υπό τον τίτλο «Μετονομασίες των οικισμών στην Ελλάδα». Ο χρήστης, πλέον, μπορεί να εντοπίσει όλες τις μετονομασίες οικισμών που πραγματοποιήθηκαν από τη σύσταση του ελληνικού κράτους μέχρι το 2011 και τη διοικητική μεταρρύθμιση «Καλλικράτης», έτσι όπως αποτυπώθηκαν στα Φύλλα Εφημερίδας της Κυβέρνησης (ΦΕΚ). Πρόκειται για ένα σύνολο 4.981 μετονομασιών που μπορούν να αναζητηθούν αλφαβητικά, χρονολογικά και γεωγραφικά. Για τη διευκόλυνση της διαδικασίας είναι απαραίτητος ο τονισμός των αναζητήσεων.

Κάθε λήμμα περιλαμβάνει πληροφορίες τόσο για τη μετονομασία, όσο και για τη διοικητική υπαγωγή του εκάστοτε οικισμού. Κρίθηκε σκόπιμη η κατανομή των οικισμών ανά νομό, καθώς πρόκειται για την πλέον καθιερωμένη και κατ’ επέκταση οικεία διοικητική διαίρεση της επικράτειας. Παρέχονται, επίσης, πληροφορίες και για την επαρχία, στην οποία ανήκε ο εκάστοτε οικισμός. Στο σημείο αυτό, πρέπει να γίνει μια διευκρίνιση για την περιοχή της Θράκης. Η πλειονότητα των οικισμών της και συγκεκριμένα 380 από αυτούς μετονομάστηκαν το 1921, όταν το γεωγραφικό αυτό διαμέρισμα υπαγόταν στο διοικητικό καθεστώς των «Γενικών Διοικήσεων». Όπως μπορεί να παρατηρήσει κανείς, στην περίπτωση αυτών των οικισμών, διατηρήθηκε η κατανομή τους σε υποδιοικήσεις, καθώς αυτή αντιστοιχούσε, σε μεγάλο βαθμό, με εκείνη σε επαρχίες. Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί πως το ΦΕΚ των συγκεκριμένων μετονομασιών δεν εκδόθηκε από το βασιλικό τυπογραφείο στην Αθήνα, αλλά από το παράρτημά του στην Αδριανούπολη, η οποία για ένα μικρό χρονικό διάστημα ανήκε στην ελληνική επικράτεια. Αναλυτικά στοιχεία για το διοικητικό καθεστώς εν γένει των οικισμών της Ελλάδας μπορούν να αναζητηθούν στη σχετική ψηφιακή βάση της Ελληνικής Εταιρείας Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Ανάπτυξης (ΕΕΤΑΑ), διαθέσιμη στο ακόλουθο link

Ας σημειωθεί, τέλος, πως στο πεδίο «Σχόλια» καταγράφονται με ειδική σήμανση οι προγενέστερες (←) ή και οι μεταγενέστερες (→) ονομασίες του εκάστοτε οικισμού, όπου αυτές απαντώνται. Για παράδειγμα, στην καρτέλα της μετονομασίας του οικισμού Πλάτανος Τρικάλων σε Πλατάνιστο το 1959, εμφανίζεται στο σχετικό πεδίο η εγγραφή «← Παλαιά Κουτσούφλιανη, → Κουτσούφλιανη», προκειμένου να καταδειχθεί πως ο συγκεκριμένος οικισμός ονομαζόταν παλαιότερα Παλαιά Κουτσούφλιανη, ενώ αργότερα μετονομάστηκε σε Κουτσούφλιανη. Ο χρήστης μπορεί να εντοπίσει πληροφορίες και γι’ αυτές τις ονομασίες αξιοποιώντας τα εργαλεία αναζήτησης.